W dniu 29 czerwca br. w Ministerstwie Infrastruktury i Budownictwa odbyło się spotkanie przedstawicieli Związku Banków Polskich oraz Polskiej Federacji Stowarzyszeń Rzeczoznawców Majątkowych z Sekretarzem Stanu Kazimierzem Smolińskim, poświęcone omówieniu zasad współpracy rzeczoznawców majątkowych z bankami.
Spotkanie otworzył Minister informując, ze niepokoi go brak porozumienia między dwoma środowiskami – rzeczoznawców majątkowych oraz bankowym. Według Ministra wymogi kwalifikacyjne i egzaminacyjne do zawodu rzeczoznawcy majątkowego muszą ulec zmianie. Konieczne są modyfikacje zasad funkcjonowania zarówno Komisji Kwalifikacyjnej, jak i Komisji Odpowiedzialności Zawodowej, tak aby zapewniały najwyższą jakość usług świadczonych przez rzeczoznawców majątkowych. Ponadto nowe wymagania europejskie skutkować będą koniecznością nowego certyfikowania rzeczoznawców majątkowych. Doprecyzowania wymagają zasady stosowania statystycznych metod wyceny wartości nieruchomości i wykorzystywania do tego celu baz danych. Minister deklarował gotowość do współpracy w znalezieniu rozwiązania istniejących problemów i zalecał poszukiwanie kompromisu, a w razie trudności z jego wypracowaniem jest gotowy uruchomić proces legislacyjny wprowadzający standardy zawodowe do praktyki zawodu rzeczoznawcy.
Prezydent PFSRM Marek Wiśniewski zarzucił bankom ingerowanie w kompetencje Ministra nadającego uprawnienia licencyjne poprzez ograniczanie grona współpracujących rzeczoznawców majątkowych do tych, których nazwiska znajdują się na tzw. „listach bankowych”, czyli listach rzeczoznawców – absolwentów szkolenia z wyceny dla potrzeb zabezpieczenia wierzytelności organizowanego przez ZBP. Prezydent PFSRM uważa takie działania za bezpodstawne, zwłaszcza obecnie, gdy zniesiony został ustawowy wymóg ustawicznego kształcenia wszystkich rzeczoznawców.
Prezes Związku Banków Polskich Krzysztof Pietraszkiewicz wyjaśnił, że odpowiedzialność za podejmowane przez banki ryzyko kredytowe ponoszą Zarządy banków oraz pracownicy odpowiedzialni za konkretne obszary działalności. To do nich należą decyzje dotyczące wyboru współpracujących rzeczoznawców oraz określenia wartości zabezpieczenia udzielanego przez bank kredytu. Korzystanie z list rzeczoznawców oraz firm pośredniczących w realizacji operatów szacunkowych wynika z konieczności usprawniania oraz optymalizacji kosztów i logistyki obsługi procesu kredytowego. Zdaniem Prezesa ZBP rzeczoznawcy majątkowi mają do spełnienia w tym procesie istotną rolę, ale powinni być do tego odpowiednio przygotowani. ZBP przez lata współpracował z Federacją i dzisiaj także widzi potrzebę i możliwość współpracy w zakresie organizacji seminariów, szkoleń i konferencji, podnoszących kwalifikacje rzeczoznawców wyceniających nieruchomości na potrzeby zabezpieczeń wierzytelności.
Prezydent PFSRM Marek Wiśniewski podniósł temat „nadinterpretacji” wymogów Rekomendacji S § 13 pkt. 2 [zobowiązującej bank do weryfikacji podstawowych kryteriów decydujących o skuteczności przyjmowanego zabezpieczenia, tj. płynności, wartości oraz dostępu i możliwości kontroli w całym okresie kredytowania] oraz §13 pkt. 4 [zobowiązującej bank do kontroli – na podstawie dostępnych baz danych o rynku nieruchomości, katalogów branżowych, innych opracowań analitycznych i posiadanego doświadczenia – wiarygodności i rzetelności założeń parametrów rynkowych przyjętych przez rzeczoznawcę na potrzeby wyceny nieruchomości mającej stanowić zabezpieczenie kredytu]. W opinii Prezydenta PFSRM zapisy te nie dają bankom uprawnień do występowania w roli nadzory rzeczoznawców majątkowych. Pan Marek Wiśniewski porównał zdefiniowaną w regulacjach prawnych niezależność rzeczoznawcy majątkowego do niezależności np. audytora.
W odpowiedzi Prezes Związku Banków Polskich Krzysztof Pietraszkiewicz podkreślił, że działalność banków, także w zakresie zarządzania ryzykiem, definiowana jest przez odpowiednie ustawy, rozporządzenia oraz rekomendacje KNF. W aktualnym stanie prawnym banki zaangażowane w finansowanie nieruchomości bądź przyjmujące zabezpieczenia w postaci hipoteki zobowiązane są do oceny wartości nieruchomości na potrzeby zabezpieczenia wierzytelności wynikających z czynności bankowych oraz jej monitorowania. Bank nie ustala wartości nieruchomości, ale wartość zabezpieczenia na nieruchomości – w oparciu o operat szacunkowy lub na podstawie innych źródeł informacji o nieruchomościach. Bank indywidualnie określa swoją wewnętrzną procedurę oceny wartości zabezpieczeń oraz kryteria ustalania tej wartości, a także monitorowania wartości nieruchomości stanowiących zabezpieczenia wierzytelności banku, przy czym w przypadku, gdy nie opiera się ona na operatach szacunkowych, ale wykorzystuje metody statystyczne bądź analizy rynku, bank zobowiązany jest zapewnić, by wartość zabezpieczenia na nieruchomości określana była na podstawie wyceny dokonanej przez pracownia posiadającą odpowiednie kwalifikację, umiejętności i doświadczenie. To bank ponosi ostatecznie ryzyko związane z należytym zabezpieczeniem wierzytelności wynikających z czynności bankowych.
W dalszej części spotkania omówiono najważniejsze wyzwania, wymagające współpracy obu środowisk. Wśród nich zdefiniowano przede wszystkim konieczność zwiększenia nacisku na jakość wycen, konieczność sprawdzania i weryfikowania wiedzy rzeczoznawców majątkowych oraz niezbędną otwartość obu środowisk w dyskusji dotyczącej szkoleń i eliminowania złych praktyk i osób te praktyki uprawiających.
Przedstawiciele banków podkreślali konieczność podniesienia sprawności działania Komisji Odpowiedzialności Zawodowej lub szukanie innych rozwiązań usprawniających jej działalność, a także konieczność coraz wyższej specjalizacji przy wycenie niestandardowych nieruchomości będących przedmiotem zabezpieczenia.
Podsumowaniem spotkania były ustalenia o potrzebie kontynuowania rozmów i próby etapowego rozwiązania zasygnalizowanych problemów. Ministerstwo powinno zweryfikować obowiązujące przepisy, a oba środowiska zobowiązały się zgłosić najistotniejsze z ich punktu widzenia problemy wraz z propozycjami działań korygujących. Obie strony zgodziły się z koniecznością zmian w trybie przeprowadzania państwowych egzaminów nadających uprawnienia rzeczoznawców majątkowych oraz wspólnego organizowania seminariów i konferencji na temat praktyki wycen. Zasygnalizowano również potrzebę ustalenia nowych zasad umieszczania nazwisk rzeczoznawców – absolwentów specjalistycznych szkoleń np. na wspólnej liście ZBP i PFSRM. Obie strony potwierdziły zasadność prac nad przywróceniem ustawowego obowiązku ustawicznego szkolenia rzeczoznawców majątkowych.
W ocenie ZBP, przedmiotem rozmów pomiędzy Związkiem Banków Polskich a Polską Federacją Stowarzyszeń Rzeczoznawców Majątkowych powinny być w pierwszej kolejności kwestie związane z edukacją na rzecz podnoszenia jakości usług świadczonych przez rzeczoznawców majątkowych na rzecz banków, nowe wyzwania regulacyjne na poziomie europejskim oraz krajowym, które dotyczyć będą zarówno rzeczoznawców, jak i działalności kredytowej banków, a także zasady eliminacji z rynku rzeczoznawców, którzy postępują niewłaściwie i nie zapewniają odpowiedniej jakości świadczonych usług, w tym w szczególności stworzenie odpowiednich zasad i procedur pozwalających na szybką i efektywną weryfikację jakości pracy rzeczoznawców świadczących usług w sposób nierzetelny lub niespełniający wymagań stawianych przez regulacje bankowe.
