Związek Banków Polskich to największa samorządowa organizacja zrzeszająca banki w Polsce i jedna z najprężniej działających organizacji samorządu bankowego w krajach Unii Europejskiej. Związek działa od stycznia 1991r. na podstawie ustawy o izbach gospodarczych z 30 maja 1989 roku. Misją Związku jest „działanie na rzecz tworzenia warunków zrównoważonego rozwoju polskiego sektora bankowego, wspierania przez banki wzrostu gospodarczego kraju oraz jednolitego europejskiego rynku usług finansowych i wzmacniania roli polskich banków” (cytat – Statut Związku Banków Polskich).
Do zadań statutowych Związku należy reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów jego członków, w szczególności poprzez tworzenie sprzyjających warunków organizacyjnych i prawnych rozwoju sektora bankowego, współdziałanie z organami Państwa, organizowanie współdziałania banków na rzecz rozwoju sektora bankowego i infrastruktury międzybankowej, a także podejmowanie działań na rzecz tworzenia i rozwoju instytucji obsługujących sektor bankowy. Zadania ZBP realizują specjalnie powołane w tym celu zespoły, rady i komitety.
Członkostwo w ZBP ma charakter dobrowolny i obejmuje banki działające na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej, utworzone i działające na podstawie polskiego prawa.
Przedstawiciele Związku biorą udział w pracach Rady ds. Systemu Płatniczego przy NBP, Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, konsultacjach z Ministerstwem Finansów, Komisjami stałymi Sejmu RP, Komisją Nadzoru Finansowego, a także czynnie uczestniczą w pracach Koalicji na rzecz Obrotu Bezgotówkowego i Mikropłatności oraz Związku Województw RP. Związek uczestniczy w pracach Fundacji Godła „Teraz Polska”, patronuje Forum Finansowemu „Twoje Pieniądze”, jest organizatorem cyklicznych konferencji: Forum Bankowe, SEPA Forum Polska, Kongres Gospodarki Elektronicznej, Forum Korporacyjne, Kongres Finansowania Nieruchomości Mieszkaniowych oraz spotkań Klubu Polska 2025+.
ZBP reprezentuje polski sektor bankowy poza granicami kraju, uczestnicząc w pracach Federacji Bankowej Unii Europejskiej, Międzynarodowej Izby Handlowej, Europejskiego Komitetu Standardów Bankowych, Międzynarodowego Stowarzyszenia Bezpieczeństwa Banków oraz Europejskiej Rady ds. Płatności, z ramienia której jest koordynatorem prac nad uruchomieniem Jednolitego Obszaru Płatności w EURO (SEPA) w Polsce.
Z inicjatywy i przy współudziale Związku powstały takie instytucje infrastruktury bankowej, jak Krajowa Izba Rozliczeniowa, Biuro Informacji Kredytowej SA, Centrum Procesów Bankowych i Informacji Sp. z o.o., Biuro Informacji Gospodarczej InfoMonitor SA oraz Warszawski Instytut Bankowości. Przy ZBP działa Sąd Polubowny (Arbitrażowy) oraz Bankowy Arbitraż Konsumencki, powołany w celu rozstrzygania sporów pomiędzy konsumentami-klientami banków a bankami w zakresie roszczeń pieniężnych z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania przez bank czynności bankowych lub innych czynności na rzecz konsumenta.
